Dưới đây đây là những kiến thức khoa học (được viết một cách bình dân nhất) mà các bạn cần hiểu để hình dung đối tượng Corona virus 2019-nCoV là như thế nào và cách phòng dịch bệnh hiệu quả nhất phải làm sao.

1. Virus khác vi khuẩn

Chúng đều là những vi sinh vật rất nhỏ gây bệnh cho người nhưng khác với vi khuẩn, virus không được coi là 1 "thể sống" khi tồn tại "một mình" ở môi trường bên ngoài vì nó ko có khả năng nhân lên độc lập và tồn tại độc lập, tóm lại là không thể làm gì được cho đến khi xâm nhập vào 1 tế bào sống. Nhờ sử dụng nguyên liệu và bộ máy hoạt động từ những tế bào vật chủ này mà virus mới có thể được nhân bản lên ( http://www.virology.ws/2004/06/09/are-viruses-living/). Chính bởi thân phận ăn nhờ ở đậu này mà virus có cấu tạo thuộc dạng tối giản nhất trong thế giới vi sinh vật, và tốc độ nhân bản cũng vì thế mà siêu siêu nhanh. Và cũng bởi cấu tạo khác nhau giữa vi khuẩn (có khả năng nhân lên độc lập) và virus (không có khả năng nhân lên độc lập) này mà KHÔNG THỂ DÙNG THUỐC KHÁNG SINH (thuốc chuyên tiêu diệt vi khuẩn) để diệt trừ virus được. Vì thế mọi người KHÔNG TUỲ TIỆN SỬ DỤNG KHÁNG SINH KHI KHÔNG CÓ CHỈ ĐỊNH CỦA BÁC SĨ. Trường hợp vào viện có thể điều trị kháng sinh là do khi bị virus xâm nhập, cơ thể yếu nên các loại vi khuẩn khác có thể thừa dịp tấn công, và chỉ trong trường hợp như vậy thì bác sĩ mới chỉ định dùng thêm kháng sinh.

2. Corona virus là gì và tại sao lại lây sang người?

Virus thường có những vật chủ riêng và chúng thường chỉ ở trong vật chủ đó. Thông thường virus không thể tự ý vào tế bào mà không phải là vật chủ của nó. Các bạn có thể hình dung như một người cần vào nhà thì phải có chìa khóa, virus của dơi thì có chìa khóa vô tế bào của dơi, virus của người thì có chìa khóa vô tế bào của người. Thông thường các virus đối xử với vật chủ của nó “không tệ” dù rằng nó vô tế bào vật chủ là nó sẽ tùy tiện sử dụng các vật dụng trong nhà vật chủ để nhân bản chúng lên nhưng chỉ thường gây những bệnh nhẹ cho vật chủ. Các chủng Corona thuần chủng của người có nguồn gốc vật chủ ban đầu từ các động vật khác nhau (types 229E, NL63, OC43, and HKU1) thường chỉ gây cảm sốt thông thường rồi qua nhanh. Tuy nhiên, hiện tượng “thỉnh thoảng” lây chéo của virus từ động vật sang người xảy ra khi các chủng virus của người và của động vật có “cơ hội” gặp nhau để “trao đổi” các chìa khóa cho nhau. Điều này xảy ra khi người ta ăn thịt những động vật có mang virus, nhất là khi ăn sống hoặc không nấu chín kỹ, hiện tượng này trong khoa học gọi là “tái tổ hợp” (recombination) để tạo chủng mới lúc này nó có thể nhiễm dễ dàng vào tế bào của người. Do chúng là một virus “lạ” đối với người và cách chúng hành xử thông thường trong tế bào động vật có thể là quá mức đối với người nên chúng ta thường sẽ bị mắc bệnh nặng hơn so với cùng loại virus thuần chủng của người. Hệ miễn dịch của chúng ta chưa kịp nhận biết và tiêu diệt được ngay virus mới, nó cần 1 quá trình học hỏi để biết được kẻ địch là ai. Bệnh mới các bác sĩ chưa kịp biết bệnh sẽ diễn biến như nào nên chưa kịp có các phác đồ điều trị, thậm chí như hồi dịch SARS còn không biết là do chủng virus nào trong hàng ngàn chủng virus trên Trái đất này gây ra. Rất may trong đại dịch lần này đã xác định được sớm nguyên nhân gây bệnh là do loại virus nào, em virus n2019CoV từ Vũ Hán này cũng rất gần với em SARS-CoV năm nào nên triệu chứng bệnh cũng na ná nhau nên có thể nói là chúng ta đã có 1 chút chuẩn bị chứ ko phải lần mò đi từ số 0.

Đáng chú ý:

SARS- COV gây bệnh 2003, bệnh nhân nhanh chóng viêm phổi nặng và suy hô hấp, tỷ lệ tử vong 6-15%

MERS-COV tỷ lệ tử vong 28-35%

n2019CoV: trên hơn 7000 người nhiễm tại Trung Quốc, tử vong 170 người, tỷ lệ xấp xỉ 2%. Bước đầu nhận định, tỷ lệ tỷ lệ tập chung ở người cao tuổi, có bệnh mãn tính, bệnh nền, miễn dịch kém.

Như vậy tỷ lệ tử vong của n2019CoV tương đương cúm, thậm chí thấp hơn cúm thông thường. 

Về công tác vệ sinh dịch tễ: đại dịch SARS Việt Nam là nước đầu tiên công bố khống chế được dịch, phác đồ điều trị của VN được WHO nhân rộng và khuyến khích các nước khác sử dụng. Các cán bộ nhân viện viện dịch tễ TW được phân công trực dịch 24/7 trong 7 ngày Tết, liên tục lấy mẫu nghi nhiễm và cập nhật.

Hiện nay tuy chưa có thuốc đặc trị, tức là thuốc có thể tiêu diệt được virus CoV này ngay và luôn nhưng các bác sĩ đã có những phác đồ điều trị nhằm giảm các triệu chứng có thể gây tử vong do em virus này gây ra như sốt cao, khó thở, viêm phổi, rối loạn chức năng hô hấp. (khó thở thì dung máy thở oxy trợ giúp, tiêm huyết thanh tổng hợp tăng sức đề kháng, thuốc giảm sốt khi sốt cao…). Mục đích là giúp cơ thể vượt qua được các tình trạng nguy hiểm và sau đó thì hệ miễn dịch có thời gian để nhận biết tác nhân gây bệnh mới này và loại bỏ nó ra thì sẽ hết bệnh. Vấn đề chỉ cần là thời gian và phải có đầy đủ phương tiện + nguồn lực chăm sóc những người bị mắc bệnh. Vì thế cần phòng tránh tránh lây lan thành đại dịch và cơ hội cho những người ko may nhiễm virus được chăm sóc và hỗ trợ đầy đủ được khỏi bệnh sớm sẽ cao hơn. 

3. LÀM THẾ NÀO ĐỂ PHÒNG TRÁNH?

- Điều quan trọng nhất là phải luôn RỬA TAY vì tay tuy là nơi tiếp xúc nhiều nhất với các bề mặt chứa virus vi khuẩn, để tay bẩn tiếp xúc với các bộ phận như mắt, mũi, miệng

- Tránh nơi đông người

- Mọi người cũng nên có ý thức tốt hơn về việc giữ vệ sinh chung cho cộng đồng bằng việc không khạc nhổ bừa bãi, hắt hơi, sổ mũi thì nên che lại và rửa tay vệ sinh ngay và luôn, tránh đụng lên những đồ vật sẽ có nhiều người tiếp xúc.

- TĂNG SỨC ĐỀ KHÁNG: quan trọng hàng đầu. Mọi người chú ý ăn uống đầy đủ, ngủ nghỉ khoa học. 

4. KHI NÀO CẦN ĐI VIỆN KIỂM TRA?

Triệu chứng của virus COV này cũng khá giống với triệu chứng của nhiều virus gây bệnh hô hấp khác như cúm, cảm lạnh nên cũng cần chia ra các cấp độ và xem xét nên đi bệnh viện ngay chưa vì thực sự khi có dịch bệnh viện là nguồn lây nhiễm nhanh nhất.

- Nếu bạn chỉ mắc các triệu chứng như sốt nhẹ, người mệt mỏi, ho, sổ mũi ở thể nhẹ thì có thể là bị mắc những loại virus khác như kể ở trên, nhưng trước hết hãy "tự cách ly" bản thân mình tại nhà và dùng các thuốc hạ sốt, trị các triệu chứng cảm cúm để bảo vệ những người xung quanh.

- Nếu mắc các triệu chứng nguy hiểm hơn như sốt cao trên 39°C, khó thở, suy hô hấp thì nên đến bệnh viện để lấy mẫu xét nghiệm và được điều trị cách ly ngay và luôn.

Vì đây là virus có tính lây nhiễm cao nên việc lấy mẫu cũng được thực hiện theo những quy chuẩn nghiêm ngặt bởi những người có chuyên môn cao để tránh lây lan nguồn bệnh, việc thực hiện xét nghiệm để xác định xem mẫu bệnh phẩm có nhiễm virus này cũng tiến hành trong 1 phòng thí nghiệm đặc biệt (phòng an toàn sinh học cấp độ 3) nên không phải chỗ nào cũng có thể làm được. Hiện nay ở Việt Nam có Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương ở miền Bắc và viện Pasteur ở miền Nam là có đủ điều kiện làm xét nghiệm liên quan đến chủng virus CoV mới này. Ngoài ra thì phương pháp duy nhất hiện nay để xét nghiệm ra con virus này chuẩn nhất là RT-PCR khá là đắt đỏ và sẽ mất nhiều thời gian để chạy thí nghiệm cũng như phân tích kết quả thế nên sẽ thực sự không cần thiết nếu như bạn chỉ có 1 số triệu chứng nhẹ và không có tiền sử tiếp xúc với những người đi từ vùng dịch về.

5. DÙNG KHẨU TRANG NÀO???

Khẩu trang N95, 99; KF80, 94, 99 được người bán quá đồn thổi là ngăn được vi khuẩn, virus, bảo vệ tuyệt đối THỰC CHẤT CHỈ dùng để ngăn bụi mịn, cực mịn, bụi vàng (yellow dust) ở 1 số nước như Trung Quốc, Hàn Quốc (do bụi từ Trung thổi qua) với đường kính lỗ tầm 0.3 um - 0.5 um. Con số phía sau 80, 94, 95, 99 là chỉ hiệu quả lọc được bụi mịn 80%, 94%, 95%, 99% vì bụi cực mịn này sẽ gây những vấn đề suy hô hấp, tử vong ở nhiều người, ở Vn ko thấy đo về bụi cực mịn này.

Khẩu trang N95, 99; KF94, 99 KHÔNG lọc, loại được virus corona gây viêm phổi Vũ Hán (kích thước virus tầm 100 nm). KHÔNG CÓ LOẠI KHẨU TRANG NÀO TRÊN THỊ TRƯỜNG HIỆN NAY CÓ THỂ LỌC ĐƯỢC VIRUS, vì nó có kích thước siêu nhỏ, kính hiển vi bình thường còn soi chả được huống gì mấy cái màng lọc bụi mịn của khẩu trang.

Mà khẩu trang y tế thông thường và các loại mặt nạ đắt tiền trên đều ngăn được những nước bọt liti văng ra từ người bệnh (chứa lượng nhiều virus) nên về cơ bản đều như nhau. Các loại khẩu trang y tế surgical face mask là đáp ứng được nhu cầu chống dịch. Các bác sĩ, người trực tiếp điều trị và có khả năng phơi nhiễm cao nhất với virus cũng dung khẩu trang y tế mà thôi. 

Đeo khẩu trang y tế hiện nay chỉ có tác dụng tránh những dịch tiết có thể chứa virus của mình bắn lung tung vào người khác chứ không có tác dụng chống virus xâm nhập vào mình. Quan trọng nếu dùng khẩu trang là phải thay thường xuyên chứ không phải dùng loại đắt tiền nên đừng có đốt tiền cho những chỗ bán hàng quảng cáo nhé. 

KẾT LUẬN.

Bệnh do nhiễm virus Corona thường sẽ tự hết khi tế bào miễn dịch của cơ thể nhận biết sự hiện diện của chúng trong cơ thể và tấn công các tế bào bị nhiễm. Do vậy, cách để ngăn chặn dịch hiệu quả nhất mà các nước đang làm với loại virus này là “cô lập” người/nhóm người mắc bệnh để hỗ trợ điều trị, không cho virus có cơ hội nhiễm tiếp sang người khác. Do không có khả năng tự sinh sống ngoài môi trường và không còn ở được trong cơ thể người bệnh (do hệ miễn dịch đã nhận ra) nên virus sẽ bị tiêu diệt hết trong không gian bị cô lập này khi những người bệnh hồi phục. Vì vậy cộng đồng cần bình tĩnh, hiểu biết bản chất căn bệnh, và thực hiện tốt các phương pháp phòng bệnh để có thể dập dịch nhanh chóng và hiệu quả nhất.